Bài 1 (15). Xà phòng là gì?
Lời giải
Xà phòng là hỗn hợp muối natri hoặc kali của axit béo có thêm một số chất phụ gia.
Bài 2 (15). Xác định đúng sai cho các phát biểu:
a. Xà phòng là sản phẩm của phản ứng xà phòng hoá.
b. Muối natri hoặc kali của axit hữu cơ là thành phần chính của xà phòng.
c. Khi đun nóng chất béo với dung dịch NaOH hoặc KOH ta thu được xà phòng
d. Từ dầu mỏ có thể sản xuất được chất giặt rửa tổng hợp.
Lời giải
Xác định đúng sai cho các phát biểu:
a. Xà phòng là sản phẩm của phản ứng xà phòng hoá. Đúng
b. Muối natri hoặc kali của axit hữu cơ là thành phần chính của xà phòng. Sai
c. Khi đun nóng chất béo với dung dịch NaOH hoặc KOH ta thu được xà phòng Đúng
d. Từ dầu mỏ có thể sản xuất được chất giặt rửa tổng hợp. Đúng
(b sai vì chỉ muối natri hoặc kali của các axit béo mới tạo nên xà phòng).
Bài 3 (15). Một loại mỡ động vật có chứa 20% tristearoyglixerol; 30% tripanmitoyglixerol; 50% trioleoyglixerol (về khối lượng).
a. Viết phương trình hóa học của các phản ứng xảy ra khi thực hiện phản ứng xà phòng hóa loại mỡ trên.
b. Tính khối lượng muối thu được khi xà phòng hóa 1 tấn mỡ trên bằng dung dịch NaOH, giả sử hiệu suất quá trình đạt 90%.
Lời giải
a. Phản ứng hoá học xảy ra khi thực hiện phản ứng xà phòng hoá mỡ trên:
(C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C17H35COONa + C3H5(OH)3
(C15H31COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C15H31COONa + C3H5(OH)3
(C17H33COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C17H33COONa + C3H5(OH)3
b. Trong 1 tấn mỡ có 200kg (C17H35COO)3C3H5; 300kg (C15H31COO)3C3H5; 500kg C15H33COO)3C3H5.
(C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C17H35COONa + C3H5(OH)3
890 918 (kg)
200 → 918.200/890 (kg)
(C15H31COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C15H31COONa + C3H5(OH)3
806 834 (kg)
300 → 834.300/806 (kg)
(C17H33COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C17H33COONa + C3H5(OH)3
884 912 (kg)
500 → 912.500/884 (kg)
- Khối lượng muối thu được khi xà phòng hóa 1 tấn mỡ với hiệu suất 90%:
m = (918.200/890 + 834.300/806+ 912.500/884). 90/100= 929,3 kg.
Bài 4 (15). Nêu những ưu điểm và hạn chế của việc dùng xà phòng so với dùng chất giặt rửa tổng hợp.
Lời giải
Những ưu điểm và hạn chế của việc dùng xà phòng so với chất giặt rửa tổng hợp:
- Ưu điểm: dễ sử dụng.
- Nhược điểm: bị kết tủa trong nước cứng nên mất tác dụng tẩy rửa.
Bài 5 (16). Cần bao nhiêu kg chất béo chứa 89% khối lượng tristearin (còn 11% là tạp chất trơ bị loại bỏ trong quá trình nấu xà phòng) để sản xuất được 1 tấn xà phòng chứa 72% khối lượng natri stearat.
Lời giải
- Khối lượng natristearat:
mC17H35COONa = 1.72% = 0,72 tấn = 720 kg
- Phương trình phản ứng:
(C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C17H35COONa + C3H5(OH)3
890 918 (kg)
890.720/918 720 (kg)
- Khối lượng chất béo có chứa 89% este là: m = 890.720/918.100/89 = 784,3kg.