Phản ứng cháy của cacbohiđrat rất hiếm gặp trong sách giáo khoa hay các đề thi tuy nhiên trong thực tế việc sử dụng cacbohiđrat làm nhiên liệu (đặc biệt là xenlulozơ) thì rất phổ biến. Phản ứng cháy của cacbohiđrat có một số đặc điểm sau chúng ta cần chú ý:
- nO2 cần dùng = nCO2 sinh ra
I. ĐỊNH NGHĨA
- Cacbohiđrat (còn gọi là gluxit hoặc saccarit) là những HCHC tạp chức thường có công thức chung là Cn(H2O)m, có chứa nhiều nhóm OH và nhóm cacbonyl (anđehit hoặc xeton) trong phân tử.
- Gluxit được chia thành 3 loại thường gặp là:
+ Monosaccarit: glucozơ, fructozơ có CTPT là C6H12O6.
Bài viết này đề cập đến một số phản ứng khác của cacbohiđrat như phản ứng hiđro hóa, phản ứng với axit nitric của xenlulozơ, phản ứng màu với iot, ...
- Phản ứng hidro hoá: Thường chỉ xét với glucozơ và fructozơ. Các chất monosaccarit phản ứng với H2 tạo sản phẩm sobitol:
C6H12O6 + H2 → C6H14O6
- Phản ứng của xenlulozơ với axit nitric:
[C6H7O2(OH)3]n + 3nHNO3 → [C6H7O2(ONO2)3]n + 3nH2O
(xenlulozơ trinitrat)
- Hồ tinh bột tạo được dung dịch màu xanh tím với dung dịch I2.
Trong dân gian hay trong công nghiệp chúng ta sản xuất rượu từ các nguồn nguyên liệu khác nhau như gạo, ngô, khoai, nho thậm chí từ mùn cưa, vỏ bào, bã mía... Nhưng các cách làm trên đều có phương trình hóa học chung là C6H12O6 → 2C2H5OH + 2CO2. Phản ứng này là phản ứng lên men rượu, ta cũng có thể dùng phản ứng tổng của phản ứng thủy phân và phản ứng lên men sau:
Trong các loại saccarit thì monosaccarit không bị thủy phân còn các loại saccarit khác bị thủy phân trong môi trường axit hoặc khi có men xúc tác. Cụ thể là:
- Saccarozơ:
C12H22O11 + H2O → C6H12O6 (glucozơ)+ C6H12O6 (fructozơ)
- Mantozơ:
C12H22O11 + H2O → 2C6H12O6 (glucozơ)
Trong số các saccarit thường gặp glucozơ và mantozơ có nhóm -CHO trong phân tử nên có khả năng tham gia phản ứng tráng bạc như một andehit đơn chức. Fructozơ mặc dù không có nhóm -CHO nhưng trong môi trường kiềm nó chuyển hóa thành glucozơ nên cũng có phản ứng tráng bạc như glucozơ. Thực tế glucozơ thường được dùng để tráng ruột phích, tráng gương do rẻ hơn anđehit và hoàn toàn không độc hại.