Các bài tập tổng hợp về este thường đề cập đến nhiều phản ứng trong một bài tập. Để giải quyết được những bài tập này, các em cần nắm được kiến thức lí thuyết và phương pháp giải các dạng toán của este nói chung và biết vận dụng linh hoạt kiến thức trong từng bài tập. Hochoaonline.net tổng kết lại một số phản ứng quan trọng của este:
1. Phản ứng thủy phân
Ry(COO)xyR’x + xyH2O ↔ yR(COOH)x + xR’(OH)y
- Phản ứng thực hiện trong môi trường axit loãng và được đun nóng.
- Muốn tăng hiệu suất của phản ứng thủy phân este phải dùng dư nước và sử dụng chất xúc tác axit, đun nóng hỗn hợp phản ứng.
Este đa chức có nhiều dạng khác nhau: Este của ancol đa chức và axit đơn chức có công thức chung là (RCOO)xR'; este của ancol đơn chức và axit đa chức có công thức chung là R(COOR')y và este đa chức của ancol x chức và axit y chức có công thức chung là: Rx(COO)xyR'y
A. LIPIT
1. Khái niệm
Là những HCHC có trong tế bào sống, không tan trong nước, nhưng tan trong các dung môi hữu cơ không phân cực.
2. Phân loại
Lipit được chia thành các loại là: chất béo, sáp, steroit và photpholipit. Quan trọng nhất là chất béo.
Chất béo là trieste của glixerol với các axit monocacboxylic có số chẵn C không phân nhánh (axit béo) gọi chung là triglixerit hay triaxylglixerol. Công thức chung là C3H5(OOCR)3:
A. ESTE
I. Định nghĩa
- Este là sản phẩm thu được khi thay thế nhóm OH trong axit cacboxylic bằng nhóm OR.
- Công thức tổng quát của một số loại este hay gặp:
+ Este no, đơn chức, mạch hở: CnH2n+1COOCmH2m+1 hay CxH2xO2 (n ≥ 0; m ≥ 1; x ≥ 2).
+ Este đơn chức: CxHyO2 hoặc RCOOR’ (x ≥ 2; y ≥ 4; y chẵn; y ≤ 2x):
(Cấu tạo của este đơn chức)
Cũng như các hợp chất hữu cơ khác este dễ dàng bị đốt cháy sinh ra CO2 và nước. Trong phản ứng cháy của este chúng ta lưu ý đến phản ứng cháy của este no đơn chức mạch hở luôn thu được số mol CO2 và nước bằng nhau. Ngoài ra thường dùng bảo toàn nguyên tố Oxi, bảo toàn khối lượng trong quá trình giải bài tập.
1. Phản ứng thủy phân
Ry(COO)xyR’x + xyH2O ↔ yR(COOH)x + xR’(OH)y
- Phản ứng thực hiện trong môi trường axit loãng và được đun nóng.
- Phản ứng thủy phân este trong môi trường kiềm (còn gọi là phản ứng xà phòng hóa) là phản ứng một chiều.
- Tổng quát:
Ry(COO)xyR’x + xyNaOH → yR(COONa)x + xR’(OH)y
Với este đơn chức:
RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH
- Đặc điểm của phản ứng xà phòng hoá:
mchất rắn sau phản ứng = mmuối + mkiềm dư
Tùy theo loại este mà chúng ta sử dụng các phương pháp điều chế khác nhau:
1. Với este thường: thực hiện phản ứng este hóa giữa ancol và axit trong H2SO4 đặc nóng
yR(COOH)x + xR’(OH)y ↔ Ry(COO)xyR’x + xyH2O