Nguyên tử C mang liên kết ba ở trạng thái lai hoá sp. Nguyên tử này có độ âm điện lớn nên H gắn với các nguyên tử C này thường linh động hơn vì vậy chúng dễ dàng bị thế bởi các ion như Ag+. Không chỉ ank-1-in mà tất cả các hiđrocacbon còn nguyên tử H ở C mang liên kết ba đều có khả năng tham gia vào phản ứng này.
- Phương trình phản ứng tổng quát:
2CHΞC-R + Ag2O → 2CAgΞC-R↓ (vàng) + H2O
CH≡CH + Ag2O → CAgΞCAg↓ (vàng) + H2O
(Bạc axetilua)
- Từ kết tủa vàng thu được có thể khôi phục lại hiđrocacbon ban đầu bằng cách cho tác dụng với HCl.
CAgΞC-R + HCl → CHΞC-R + AgCl
→ Phản ứng này dùng để tách hiđrocacbon có liên kết ba nằm ở đầu mạch ra khỏi hỗn hợp.
- Ngoài cách viết với Ag2O có thể viết phản ứng với dung dịch AgNO3/NH3 và phản ứng này được dùng để nhận biết các hiđrocacbon có liên kết ba nằm đầu mạch.
- Khi giải các bài tập về phản ứng thế ion Ag+, các em cần lưu ý sử dụng phương pháp tăng giảm khối lượng: cứ 1mol H được thay thế bởi 1mol ion Ag+ thì khối lượng kết tủa tăng so với hiđrocacbon ban đầu là (108 - 1) = 107 gam.
Hochoaonline.net mời các bạn tham khảo một số ví dụ sau: